ABORT

Bu haqda yazmaga meni sherait mecbur eledi, chunki hal-hazIrda genc ailelerde bu probleme tez-tez rast gelinir. Shexsi tecrubemden deye bilerem ki, bu haqda mene chox adam muraciet edib. Bu problemin yaranmasI, elbette ki, huquqshunaslarI dushundurur ve meseleni tam shekilde tenzimleyecek qanun layiheleri dushunulur. Duzdur bu munasibetleri nizamlayacaq qanunlar movcuddur, ancaq yene de narazI terefler ve toqqushan maraqlar var. Ozu de bezen bu narazIlIqlar boshanmalara sebeb olur ki, bu da yeni 1 tehlukeli problem yaradIr. Abort nedir? Aborta huquqi cehetden sade dille bele terif vere bilerik: ABORT SEHiYYE ORQANLARININ MUEYYEN ETDiYi QAYDADA VE HALLARDA HAMiLELiYiN SUNi SURETDE POZULMASIDIR. Aile Mecellesinde de qeyd olunub ki, bu meselede qadInIn qerarI esasdIr. Abort haqda Cinayet Mecellesinde de madde var. Ancaq CM-in 141-ci maddesi hec de ailedaxili munasibetle deyil, qanunsuz abort etme ile baglIdIr. Qanunvericilik 2 halda abort etmeni qanunsuz hesab edir: 1)Hekim terefinden tibb muessiselerinden kenarda abort etme-bu CM-in 141.1-ci maddesinde bu qeyd olunmushdur. Sade vetendash maddenin bu hissesindeki hekim sozunu gordukde bunun umumi anlayIsh oldugunu dushunur, ancaq bu bele deyil. Burada sohbet hech de butun hekimlerden deyil, tekce akusher-ginekoloqdan gedir. Bu halda sual yarana biler ki, bes onda abortu bashqa sahe uzre ixsisaslashan hekim heyata kechirse mesuliyyet meselesi nece hell olunacaq? Bu ise 2-ci halla baglIdI. 2)Xususi ali tibb tehsili olmayan shexs terefinden abort etme-CM-in 141.2-ci maddesinde qeyd olunmushdur-burada xususi ali tehsili olamyan dedikde, tibb tehsili olmayan ve ya bashqa ixtisas uzre(terapevt, fitiziatr, stomotoloq ve s.)tibb tehsili olan shexsler aid ola biler. Zererchekmish shexs meselesinde maraqlI cehet var. Bu cinayetde zererchekmish shexs qisminde yalnIz hamile qadIn chIxIsh edir. Ancaq maraqlI cehet odur ki, qanunsuz abort etme QADININ RAZILIGI iLE heyata kechirildikde emel CM-in 141-ci (QANUNSUZ ABORT ETME) maddesi ile tovsif olunur, yox eger QADININ RAZILIGI OLMADAN heyata kechirilibse o halda emel CM-in 126-cI( SAGLAMLIGA AGIR ZERER VURMA) maddesi ile tovsif olunacaqdIr. Chunki saglamlIga agIr zerer vurmanIn novlerinden biri hamileliyin pozulmasIdIr.
Abort meselesine bir az sosial, tibbi ve dini baxImdan yanashaq. Umumiyyetle, bezi alimler qeyd edirler ki, abort meselesinde hecH kimi ushaq amili maraqlandIrmIr, chunki maraqlandIrsaydI, o teqdirde abort, umumiyyetle,qadagan olunardI. Sosial rakursdan baxdIqda abort kishi ile qadIn arasInda mubahiselere de sebeb ola bilir. Bezi huquqshunas ve sosioloqlarIn fikrince bu meseleni tekce qadInIn iradesine buraxmaq olmaz, chunki ushaq tekce ona deyil, hem de ataya mexsusdu ve abort faktInIn bash vermesi ataya psixoloji cehetden pis tesir ede biler. Dine meyilli olan alimler abortun adam oldurmeye beraber tutulmasInIn terefdarIdIrlar. OnlarIn fikrince, burada canlInIn heyatIna son qoyulur ve belece ushagIn yashamaq huququ tapdanIr. Ancaq onlarla eks fikirde olan alimler qeyd edirler ki, ushaq huquq qabiliyyetini YALNIZ ANADAN OLDUQDAN SONRA elde etdiyi uchun burada hech bir huququn tapdanmasIndan sohbet bele gede bilmez,gerek huquq movcud olsun ki, onun tapdanmasIndan sohbet getsin. Her iki terefin haqlI fikirleri var. Ancaq menim fikrimce, ushaq huquq qabiliyyetini hech de hemishe anadan oldugu andan elde etmir. Bezi istisnalar da var. Meselen, ata ana betninde olan ushaga butun mulkunu miras qoya biler. Ana ise eri olen kimi abort eletdirib varisi oldure ve mulke sahib chIxa biler.
Dini sferada abort meselesi chox pislenir ve hetta qeyd olunur ki, bu tip insanlar ALLAH terefinden lenetlenirler. Bunun neticesidir ki, teokratik dovletlerde abort qadagan edilmishdir. islam dininde de qeyd olunur ki, ovlad ALLAHIN qadInla-kishiye verdiyi mukafatdIr, ona sahib chIxmaq lazImdIr, bu mukafatdan imtina etmek ise hech de yaxshI hal deyil.
Aile meselesinde de abort bezen mubahise yaradIr. Bezileri abort meselesine tekce ananIn razIlIgInin yeterli olmasInI, digerleri ise her iki terefin razIlIgInIn labudluyunu qeyd edir. Menim fikrimce ise bu ish elbette ki, tereflerin razIlIgI ile bash tutmalIdIr, sadece qerar qadInIn fikri esasInda formalashmalIdIr. Chunki tibbi cehetden yanashdIqda qadInIn onemli faktor oldugu uze chIxIr. Umumiyyetle, bir az hamilelik prossei ve onun qadIna etdiyi tesirden de danIshmaq lazImdI. Bu prosses haqda danIshdIqca buna bir daha emin olacagIq.
Melumdur ki, kishi ve qadIn huceyreleri cinsi elaqe neticesinde birleshib bir huceyre emele getirir ve teze orqanizmin bashlangIcInI qoyur. QadInda geden mueyyen prossesler neticesinde dol inkishaf edir.Dol yetkin dovre chatan kimi heyat uchun lazIm olan uzvler inkishaf edir: qan, limfa, urek-damar sistemi. Dol ana betninde teneffus etmir. Anadan dole vitaminler daxil olur ki, onlar dolun inkishaf etmesi uchun vacibdir. Ona gore de ana keyfiyyetli qidalanmalI ve hamile olan vaxt onu eseblehdiren, aqressiv hereketlerden uzaq olmalIdIr. Umumiyyetle, 7 aylIq dogumlarIn 65-70%-i esasen 2 amille baglI olur : 1)ananIn da vaxtile 7 aylIq dogulmasI; 2)ananIn hamilelik vaxtI lazImI qaygI ile ehate olunmamasI-yeni lazImI qidalanmamasI, tez-tez esebileshmesi. Hamileliyin qadInIn orqonizmine etdiyi tesirleri sadalamaqla abort qerarInIn verilmesinin onun mustesna huququ oldugunu destekleyirem. HAMiLELIYiN QADINA ETDiYi EN MUHUM TESiRLER: 1)SiNiR SiSTEMi-hamile olan zaman qadIn gergin ve esebi olur. Hetta qadIn gergin ve agIr dogush kechirdikde ele sarsIla bilir ki, bunun tesiri altInda sonradan ushagInI bogub oldurur. Bu qadIndan asIlI olmayan sebeblerden bash verir ve onun uchun de qanunverici bu tip oldurme uchun CM-de ayrIca YUNGUL madde nezerde tutaraq anaya humanizm prinsipinden yanashIr-CM-madde 121-ANANIN YENi DOGDUGU USHAGI QESDEN OLDURMESI. QadInlarda yuxu pozgunlugu, ehvalIn qeyri-mueeyen olmasI, bash gicellenme, urek bulanma, qusma, tupurcek ifrazInIn artmasI, bedende ve baldIr nahiyesinde agrIlar ve s. hallar meydana chIxIr. Maddeler mubadilesi intensiv olur ve hamileliyin 2-ci yarIsinda esasen deyishiklik bash verir. Vitamin az olduqda hamile qadIn orqanizminde patoloji hal emele gelir. Hamileliyin butun dovrlerinde esasen ise hamileliyin axIrInda hamile qadInIn chekisi artIr. Hamileliyin ikinci yarIsInda qadInIn chekisi heftede 350-400 qram artIr. Hamileliyin axIrInda ise 11-13 kq-a chatIr.Bu chekinin deyishikliyi esasen ashagIdakI sebeblerden asIlIdIr: dolun boyumesi, derialtI piy qatInIn qalInlashmasI ve hamile qadInIn qanInIn miqdarInIn deyishmesi. Boyrekler de hamilelik vaxti cox intensiv inkishaf edir, hamile qadIn orqonizminde inkishaf eden dol lazIm olmayan mehsulari xaric edir. Hamilelik vaxtI cinsiyyet uzvlerinde deyishiklik gedir. Bunlarla yanashI diger qadIna narahat veren prossesler de gedir. BunlarI sadalamaqda meqsedim ondan ibaretdir ki, ushagIn dunyaya gelme eziyyetini tam olaraq qadIn chekir, orqanizmdeki narahatlIqlar ise hetta dogushdan 1 muddet sonra da davam edir. Chekinin artmasI, qarIn ezelelerinin genishlenmesi ve fiquranIn kobudlashmaga meyilli olmasI. Onun uchun de dogush etmek istemeyen xanIm tam musteqil abort qerarInI vermelidir. BashqalarInIn (konkret olaraq atanIn) onun orqanizmi barede qerar vermek huququ olmamalIdIr. QadIn ozu istediyi teqdirde ushagI dunyaya getirmelidir. Ancaq bu hal da abort eden qadIna haqq qazandIrmamalIdIr.Hem de nezere almaq lazImdIr ki, dogush etmeyen qadIn abort etdikde onun 2-ci defe hamile qalmaq ehtimalI 60% zeifleyir. Bele ki, eger qadIn ushag dunyaya getirmek fikrinde deyilse yaxshI olardI ki, cinsi elaqe zamanI qabaqlayIcI tedbirler gorerek sIgortalansIn. Chunki istenilen halda 1 canI mehv etmek hech de yaxshI hal deyil. Ailelerde ise qadInIn irade ve saglamlIgI prioritet goturulmekle ortaq mexrece gelinmelidir. Ununtmaq lazIm deyil ki, mehv edilen ananin ve atanIn canIndan, qanIndan yaranan CANLIDI.
2007-ci ilde BMT-nin desteyi ile dunyanIn tanInmIsh hekimleri, huquqshunaslarI, sosioloqlarI, ilahiyyatchIlarI ve vaxtile abort etmish qadInlarInIn ishtirakI ile ABORT movzusunda konfrans kechirilmishdir. KonfransIn sonunda abort prossesini ozunde eks etdiren senedli film numayish etdirilib. Abort zamanI ushagIn chIxardIgI sesleri ewitmek mumkun olamdIgIndan texniki vasitelerle sesin gucu bir neche defe artIrIlIb ve ses oldugu kimi konfrans ishtirakchIlarInarIna dinletdirilib. Neticede konfrans ishtirakchIlarIndan texminen 350-e yaxIn insanIn ureyi gedib ve digerlerinin halI keskin pisleshib, bunu goren teshkilatchIlar filmin numayishini dayandIrIblar. KadrI izleyenler heyati boyu bele vahimeli inilti eshitmediklerini qeyd edirler, hetta diri-diri yanan insan bele bu tip vahimeli qIshqIrmIr. Konfrans bitdikden sonra ise konfransda ishtirak eden vaxtile abort etmish qadInlardan 13-u oz heyatIna qesd etmish ve sebebi de abort etdiklerine gore vicdan ezabIndan yashaya bilmemeleri ile izah etmishler. Vaxtile 2-ci dunya muharibesinde ishtirak etmish veteranlar da, Naqasaki ve Xirosima shahidleri de hele indiye qeder bele vahimeli ses eshitmediklerini qeyd etdiler. Kadrda da gorunurdu ki, ushaq agrIya reaksiya gostererek, kunce qIsIlmIshdI...